බඩාගේ විශේෂඥතාවය තියෙන්නේ වකුගඩු රෝග වලට ප්රතිකාර කිරීම කියල දන්නවනේ. ඒ වගේම අවුරුදු 30ක යුද්ධයක ප්රතිඵල රෝහලේදී දැක්ක කෙනෙක් තමයි බඩා. සොල්දාදුවන්ට වගේම, කොටි සාමාජිකයන්ටත්, (ඇතැම් විට ජිහාඩ් කාරයින්ටත්), බඩා ප්රතිකාර කර තිබෙනවා. මේ එවන් එක් කතාවක්. දේශපාලනය තුළ මියැදී ගිය තරුණයෙක්ගේ කතාවක්.
ඔහුට අපි කියමු සින්නරාසා කියල. ගම මාන්කුලම. වයස අවුරුදු 28යි. බඩා හමුවට එන්නේ වකුගඩු අක්රිය වීම නිසා. ඒ වෙනකොට ඔහු නඩු නැතිව අවුරුද්දක් සිරගත කර තබාගෙන ඉඳලා තිබෙනවා. සින්නරාසා පරීක්ෂා කරන කොට පෙනී ගිය දෙයක් තමයි සිරුරේ තිබූ ශ්රැප්නල් (shrapnel) තුවාල. ඔහු කීවේ හමුදාව ෂෙල් ගහන කොට තුවාල වූ බවයි. අවශ්ය පරීක්ෂණ කර, රුධිර කාන්දුකරන (Dialysis) ප්රතිකාරය කිහිපවිටක්ම කළ පසු ඔහු ඉතා හොඳ තත්වයට හැරුණා. ඒ වගේම මා සමග හොඳින්ම කුළුපග වුණා. "මම මිත්ර වුණු පළමු සිංහලයා ඔබ" සින්නරාසා කීවේ එහෙමයි. "නමුත් මගෙන් බෙදුම්වාදීන්ට සමාවක් නැහැ. ඒ ගැන මතක තියාගෙන මාව ආශ්රය කරන්න" එහෙම කිව්වේ මම. සින්නරාසාගේ සිරුරේ තිබූ තුවාල අනුව ඔහු වසර 10ක් පමණ තිස්සේ විවිධ පිපුරුම් 10කට පමණ ගොදුරු වෙලා තිබුණු බව බඩාට වෛද්ය විද්යාත්මක දැනුම නිසා තේරුම් ගියා.
"සින්න රාසා, බොරු කියන්න එපා. අවුරුදු කීයක් කොටින් වෙනුවෙන් සටන් කළාද?" බඩා දවසක් ඇහුවේ ගහෙන් ගෙඩි එනවා වගේ. "මට බොරු කියන්න හදන්න එපා, මොකද ඔය තුවාල වල කතාව ලියවෙලා තියෙනවා"
තව දුරටත් බොරු කිරීමෙන් වැඩක් නොවෙන බව දැනගත් සින්නරාසා ඔහු කොටි හමුදාවේ ජ්යේෂ්ඨ අණ දෙන්නෙක් බව හෙළි කලා.
"ඒකෙන් කමක් නෑ. සින්නරාසා මොකෙක් වුණත්, දැන් රෝගියෙක්, ඒ නිසා බය වෙන්න එපා"
මගේ ඉල්ලිම පිට ඔහුගේ මාංචු ඉවත් කලේ, පළා ගියහොත් රුධිර කාන්දුකරණය නොමැතිව ඔහුට සතියකට වඩා ජීවත් විය නොහැකි බව පෙන්වා දීමෙන් පසුව. සින්නරාසාත් එය දැන සිටියා. "පැනල ගියොත් මම මැරෙනවා. එ නිසා පැනලා යන්නේ නෑ"
බඩා සින්නරාසාගේ පවුලේ අය සමග සාකච්ඡා කලේ ඔහුට වකුගඩුවක් පිරිනැමීමට කෙනෙක් ඉදිරිපත් වෙනවාදැයි දැන ගැනීමට. මාන්කුලම් වලින් පැමිණි පොඩි පහේ හමුදාවක් මා හමුවට පැමිණියේ ඔවුන් නෑදෑයන් බව සැළ කරමින්. ඒ අතර සිංහල හොඳින් කතා කළ හැකි දෙමළ නළුවකුද සිටියා!
බඩාගේ විස්තරය අසා සිට සින්න රාසාගේ මව වකුගඩුව පිරිනැමීමට ඉදිරිපත් වුණා. අවශ්ය රුධිර සාම්පල එදාම ලබා ගත්තේ මාන්කුලම් සිට යාමට ඒමට අපහසු නිසා. නමුත් සින්නරාසාට වකුගඩුවක් බද්ධ කරන්නට පෙර කළ යුතු බොහෝ දේ තිබුණා.
පළමුව ඔහු සිටියේ සිර මැදිරියක, රෝග වාහකයින් මැද්දේ. වකුගඩුවක් බද්ධ කළ අයෙකුගේ ප්රතිශක්තිය ලබා දෙන ඖෂධ නිසා බොහෝ අඩපණ වී රෝගයන්ට ගොදුරු වීමේ සම්භාවීතාවය බොහෝ වැඩියි. ඒ නිසා සින්නරාසා හිරෙන් නිදහස් කර ගැනීම අවශ්ය බව මම පෙන්වා දුන්නා. ඉන් පසුව මගේ මහාචාර්යතුමා හරහා, බන්ධනාගාර කොමසාරිස්ට, සහ ආරක්ෂක ලේකම්ට සින්නරාසාට වකුගඩුවක් බද්ධ කිරීම අවශ්ය බව දන්වන ලිපි දෙකක් සකස් කර දුන්නා. "ඔබ ගිහින් ආරක්ෂක ලේකම් හමුවී මේ ලියුම පෙන්වන්න. එතකොට ඔහු මොනවා හරි කරාවි. සින්නරාසාව හිරෙන් නිදහස් කර ගැනීම මගේ විෂය පථයේ තිබෙන එකක් නෙවෙයි. පුළුවන්නම් ඔබේ මන්ත්රී එක්ක යන්න. ජනාධිපති හම්බ වුනත් මට කමක් නැහැ" බඩා පැහැදිලි කරලා දුන්නා. "සමහරවිට, ආරක්ෂක අමාත්යංශයෙන් මේ දේ උත්සවයක් තියලා එහෙම කරන්නත් පුළුවන් දේශපාලන වාසියක් ගන්න. නමුත් සින්නරාසා නිදහස් කරගන්න නම් මේ විදියට කරන්න වෙයි" මම පැහැදිලි කරලා දුන්නා.
ඔවුන් ආරක්ෂක ලේකම් හමුවේ යයි බඩා බලාපොරොත්තු වුණා. නමුත් සිදුවුණේ නොසිතූ දෙයක්.
අදාල ලිපි දෙකත් රැගෙන රාජ්ය නොවන සංවිධානයක් සහ ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැශනල් වෙත ගොස් සින්නරාසා ගේ දඬුවම ඉවත් කර ගන්නා ලෙස කවරෙක් හෝ උපදෙස් දී තිබුණා. ඒ අනුව රෝහල විසින් ඔහුගේ රුධිර කාන්දුකරණය නොකඩවා කළයුතු බවට නියෝගයක් ලැබුණා.
මුළු තත්වයම දෙබරයට ගල් ගැසුවා වගේ වුණේ මින් පස්සේ. අපේ රෝගීන්ගෙන් බහුතරය රුධිර කාන්දුකරණය කරන්නේ මුදල් ගෙවමින්. ඔවුන්ට නොලැබෙන අයිතිවාසිකම් සිරකරුවකුට ලැබීම ගැන තදින් කිපුණ ඔවුන් විසින් අදාල රාජ්ය නොවන ආයතන ඔවුන්ගේ පෙත්සම් ඉවත් කර නොගන්නේ නම් සම අයිතිවාසිකම් ඉල්ලා නඩුමගට බහින බවට ලිපියක් ඉදිරිපත් කරනු ලැබුවා.
ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැශනලයට ඔවුන් ඉතිහාසය ලද දරුණුම පරාජය ලබමින් නිහඬ වීමට සිදුවුණා. රුධිර කාන්දුකරණය ලබා දීමේ අනු පිළිවෙල (priority) පිළිබඳව අනෙකුත් පාර්ශව අත ගැසීම තමන් නොරුස්සන බවත්, තව දුරටත් බලපෑම් සිදු කළහොත් අදාල සේවාවෙන් ඉවත් වන බවටත්, අදාල විශේෂඥ වෛද්යවරුන් අවසාන නිවේදනයත් ලබා දුන්න.
මේ සිද්ධි සියල්ලම සිද්ධ වුණේ සති දෙකක් ඇතුලත. සින්නරාසාට තව දුරටත් අදාල ප්රතිකර්මය ලබා දිය හැකිවන්නේ පොරොත්තු ලේඛණයකට අනුව පමණක් බව ඔහුට සහ නෑදෑයන්ට දන්වා සිටින්නට සිදු වුණා. රෝගීන් සංඛ්යාව අනුව එවන් අවස්ථා ලැබෙන්නේ සති හතරකට වරක්. නමුත් රුධිර කාන්දුකරණය සතියට දෙවරක් වත් කළ යුතු ප්රතිකර්මයක්. මේ තීරණයෙන් දවස් 13කට පසු සින්නරාසා මොළයේ සිදුවූ රුධිර වහනයකින් මිය ගියා.
පොඩි මිනිසුන්ගේ ප්රශ්න දේශපාලනීකරණය කළ විට, එය විසඳා ගත නොහැකි අවුල් ජාලාවක් වන බවට මේ එක අනුවේදනීය උදාහරණයක්. මේ නූගත් ගැමියන්ට, තම මහන්තත්ත කම පෙරදැරි කරගෙන ඇම්නෙස්ටිය වෙත යන්නට කී පුද්ගලයාව බඩා කලක් සෙවූවත් හම්බ වුණේ නැහැ. සින්නරාසාගේ ලේ තැවරී ඇත්තේ අන්න ඒ දෑතේ බව බඩා අදත් විශ්වාස කරනවා.